نقش میانجی خودمهارگری در رابطه‏ بین دین‏داری و بهزیستی روان‏شناختی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی‏ارشد راهنمایی و مشاوره موسسه اخلاق و تربیت

2 استادیار موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی

3 استادیار گروه روان شناسی مجتمع آموزش عالی علوم انسانی جامعه المصطفی العالمیه

چکیده

امروزه، بهزیستی روان‏شناختی به‌طور فزاینده‌ای مورد توجه متخصصان روان‏شناسی و علوم اجتماعی قرار گرفته و در فرهنگ‌ها و نمونه‌های مختلف، مطالعات گسترده‌ای روی ابعاد، مؤلفه‌ها و همبسته‌های آن انجام شده است. هدف این تحقیق نقش واسطه‌ای خودمهارگری در رابطه‏ی بین دین‏داری و بهزیستی روان‌شناختی است. برای انجام این تحقیق 224 نفز از دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه‏های پردیس فارابی و دانشگاه آزاد پردیسان شهر قم به پرسش‏نامه‏های خودمهارگری تانجنی، مقیاس بهزیستی روان‏شناختی ریف و پرسش‏نامه‏ی سنجش نگرش مذهبی خدایاری‏فرد پاسخ دادند. رابطه‏ی بین متغیرها با استفاده از ضریب هم‏بستگی و رگرسیون خطی بررسی شد. برای بررسی نقش میانجی خودمهارگری از تحلیل مسیر و ضریب سوبل استفاده شد. بر اساس یافته‏های تحقیق، میان هر سه متغیر دین‏داری، بهزیستی روان‏شناختی و خودمهارگری رابطه مثبت وجود داشت. هم‏چنین تحلیل‌ها نشان داد 54/38 درصد از رابطه دین‏داری و بهزیستی روان‏شناختی از طریق خودمهارگری قابل پیش‏بینی است. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد دین‏داری، به شیوه خاص خود، از طریق ارتقاء خودمهارگری قادر است بهزیستی روان‏شناختی افراد را افزایش دهد.

کلیدواژه‌ها


1- قرآن کریم.
2- ابوجعفر، محمد بن یعقوب کلینی.( 1369)، اصول کافی، ترجمه رسولی، هاشم، تهران: کتابفروشی علمیه اسلامیه.
3- حسن‌ بن علی‌ بن حسین‌ بن شُعبَه حَرّانی.(1385)، تحف‏العقول عن آل الرسول(ع)، ترجمه کمره‌ای، محمدباقر، تهران، کتابچی، چاپ13.
4- اصغری، فرهاد؛ کردمیرزا، عزت‌اله و احمدی، لیلا.(1392)، رابطه نگرش مذهبی، منبع کنترل و گرایش به سوء مصرف مواد در دانشجویان، مجله اعتیاد پژوهی، شماره 25، ص116-106.
5- بخشی‌پور، باب‌الله و رمضان‌زاده، ثریا.(1393)، روان‏شناسی دینی: دین‏داری، شادکامی می‏آورد؟ نگرش‏های مذهبی و رابطه آن با شادکامی در نوجوانان دبیرستانی، مجله رشد آموزش مشاور مدرسه، شماره 36، ص11-7.
6- حیدری رفعت، ابوذر و عنایتی نوین‏فر، علی.(1389)، رابطه بین نگرش دینی و شادکامی در بین دانشجویان دانشگاه تربیت مدرس، روان‏شناسی و دین ، شماره 12، ص 72 -61.
7- خانجانی، مهدی؛ شهیدی، شهریار؛ فتح‌آبادی، جلیل؛ مظاهری، محمدعلی و شکری، امید.(1393)، ساختار عاملی و ویژگی‌های روان‌سنجی فرم کوتاه (18 سوالی) مقیاس بهزیستی روان‏شناختی ریف در دانشجویان دختر و پسر، اندیشه و رفتار در روان شناسی بالینی، شماره 32، ص36-27.
8- خدایاری‌فرد، محمد؛ شهابی، روح‌الله و اکبری‌زردخانه، سعید.(1388)، رابطه دین‏داری و خودکنترلی با گرایش به مصرف مواد در دانشجویان، رفاه اجتماعی، شماره 34، ص130-115.
9- خدایاری فرد، محمد و همکاران.(1388)،گزارش نهایی طرح پژوهشی: آماده‏سازی مقیاس دین‏داری و ارزیابی سطوح دین‏داری اقشار مختلف جامعة ایران (مراکز استان‏ها)، مؤسسه روان‏شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران.
10- رفیعی‌هنر، حمید و جان‌بزرگی، مسعود.(1389)، رابطه جهت‏گیری مذهبی و خودمهارگری، روان‏شناسی و دین، شماره9، ص 42-31.
11- رفیعی‌هنر، حمید.(1392)، اسلام، اخلاق و خودمهارگری، روان‏شناختی، اخلاق وحیانی، شماره 3، ص 146-141.
12- سیادتیان، سیدحسین؛ قمرانی، امیر و یعقوبیان، فاطمه.(1392)، فراتحلیل اثربخشی مداخله‏های روان‏شناختی بر میزان شادکامی جامعه ایرانی، روان‏شناسی تحولی،شماره 37، ص70-61.
13- غباری‌بناب، باقر؛ غلام‌علی لواسانی، مسعود و روجلیلی؛ فرخ. (1386)، رابطه جهت‏گیری مذهبی و سلامت روانی مادران کودکان استثنایی، روان‏شناسی، شماره 42، ص134-122.
14- مددی، جهانبخش.(1391)، پیش‏بینی نگرش خوردن بر اساس خودتنظیمی و طرح‌واره‌های شناختی ناسازگار نوجوانان، پایان نامه کارشناسی ارشد A.M .
15- واحدی، سیدحامد و ابراهیمی‏مقدم، حسین.(1393)، بررسی اثربخشی آموزش خودکنترلی بر سلامت روان پرستاران شهر تهران، روان شناسی تحلیلی شناختی،شماره 20، ص 32–25.
16- واحدی، شهرام و احمدیان، ریحانه.(1393)، تأثیر میزان خودکنترلی بر ارتکاب جرم در میان دانشجویان، راهبرد فرهنگ، شماره 26، ص 118-93.
17- یزدانی، فضل‏الله و آزاد، حسین(1382)، بررسی رابطه بین نگرش دینی، سبک‏های مقابله‏ای و شادکامی در دختران و پسران دبیرستانی اصفهان در سال تحصیلی 82-81، دانش و پژوهش در روان‏شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان (اصفهان)، شماره 16، ص46-29.
18- Baker,M.O &Gorsuch,R. (1982), Trait anxiety and intrinsic-extrinsic .religious, Journal for scientific study of Religion.
19- Baumeister, R. F. & Exline, J. J. Virtue, Personality, and Social Relations: Self-Control as‌ the Moral Muscle. Journal of Personality Vol.67 No.6,1999, p.1165-1194.
20- Gartner, J., Larson, D. B., & Allen, G. D. (1991).Religious commitment and mental health: a review of the empirical literature. Journal of sychology and Theology, 19, 6-25.
21- Maton, K. I., & Pargament, K. I. (1987). The roles of religion in prevention and promotion. Prevention in Human Services, 5, 161-205.
22- McCullough ,M. E, & Willoughby, L. B, 2009, Religion, Self-Regulation, and Self-Control: Associations, Explanations, and Implications, Psychological Bulletin, v. 135, N. 1, p. 69-93.
23- M, & DECI, E. LM. (2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, Social development, and well-being. American Psychologist, 55, 68-78.
24- Ryff CD. Happiness is everything, or is it? Explorations on the meaning of psychological wellbeing. J Pers Soc Psychol. 1989;57:1069-81.
25- Seligman ME, Csikszentmihalyi M. Positive psychology. An introduction. Am Psychol. 2000;55(1):5-14.
26- Paloma, M. M., & Pendelton, B. F. (1991). The effects of prayer and prayer experiences on measures of general well-begin. Journal of Psychology and Theology, 19, 71-83.
27- Pargament, K. I., Smith, B. W., Koenig, H. G., &Perez, L. M. (1998). Patterns of positive and negative religious coping with major life stressors. Journal for the Scientific Study of Religion, 37 (4) 710-724.