نیاز بنیادین انسان به پذیرش و منابع تأمین این نیاز از نگاه قرآن‌کریم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری قرآن و روان‌شناسی، مجتمع آموزش عالی علوم انسانی اسلامی جامعه المصطفی العالمیه

2 دانشیار روان‌شناسی تربیتی، جامعه المصطفی العالمیه.

چکیده

پذیرش نیازی جهان‌شمول است و گستره‌ی زندگی انسان را در بر می‌گیرد، ضربه به این نیاز طرح‌واره‌های ناسازگار ایجاد می‌کند و تأمین این نیاز، احساس دریافت محبت، حمایت و معناداری را افزایش می‌دهد. هدف از این پژوهش شناسایی مفهوم پذیرش و جستجوی منابع و سطوح تأمین این نیاز در قرآن ‌کریم است. به این‌منظور با شیوه توصیفی - تحلیلی، داده‌ها مورد بررسی و الگویابی قرار گرفتند. بررسی نشان داد که مفهوم پذیرش در اسلام از توصیف و توصیه به رحمت، محبت، بخشش و امیددهی برداشت می‌شود و به عنوان گام نخست برای ایجاد رابطه و رشد محبت طرفینی کاربرد دارد. پذیرش به معنای مهربانی و توجه‌مثبت به کسی است که روی‌آورده یا ارتباطی ایجاد شده و رفتار یا قصد دشمنی ندارد. نتایج  این تحقیق نشان داد که پنج سطح از ارائه‌ی پذیرش در قرآن وجود دارد؛ 1) برای کودکان 2) همسران نسبت ‌به یکدیگر 3) پذیرش افراد در جامعه اسلامی 4) پیامبر و رهبران جامعه اسلامی. 5) پذیرش و مهربانی خداوند. در نتیجه بر اساس منابع اسلامی، انسان از محیط‌های مختلف نیاز خود به پذیرش و محبت را دریافت می‌کند و پس از رشد عاطفی می‌تواند این نیاز را در دیگران تأمین‌کند.

کلیدواژه‌ها


1-ابن‌منظور، محمد بن مکرم. (1414ق)، لسان العرب، چاپ سوم، بیروت: دارالاصدار.
2-اعرافی، علی‌رضا. (1395)، تربیت فرزند با رویکرد فقهی، تحقیق از سیدنقی موسوی، قم: نشر اشراق.
3-امانی، احمد؛ ثنایی، باقر؛ نظری، ذاکر؛ نامداری، علی‌محمد؛ مهدی، پژمان. (1390)، «اثربخشی دو رویکرد طرح‏واره‌درمانی و دل‏بستگی‌درمانی بر سبک‌های دل‏بستگی در دانشجویان مرحله عقد»، مشاوره روان‌درمانی خانواده، سال اول، شماره2، 171-191.
4-انصاری، قدرت‌الله. (1392)، احکام و حقوق کودکان در اسلام، قم: نشر مرکز فقهی ائمه‌اطهار (ع).
5- آقاجانی، محمدصادق؛ احمدی، محمدرضا؛ نارویی نصرتی، رحیم. (1393)، تبیین دل‏بستگی کودک و تحول آن بر اساس منابع اسلامی، قم: مؤسسه امام‌خمینی(ره).
6-ایمانی، محمدتقی؛ نوشادی، محمود رضا. (1395)، تحلیل محتوای کیفی، عیار پژوهش در علوم انسانی، سال 3(2).
7-برک، لورا. (1390)، روان‏شناسی رشد، ترجمه یحی سیدمحمدی، چاپ چهارم، تهران: ارسباران.
8-پروچاسکا جیمز؛ نورکراس، جان. (1391)، نظریه‌های روان‌درمانی، ترجمه یحیی سیدمحمدی، ویراست ششم، تهران: نشر روان.
9-لارنس.ای. (1372)، روان‏شناسی شخصیت، ترجمه محمدجعفر جوادی و پروین کدیور، تهران: رسا.
10-تبریزی، منصوره. (1393)، تحلیل محتوای کیفی از منظر رویکردهای قیاسی و استقرایی، فصلنامه علوم اجتماعی، 21(64)، 105-138.
11-تمیمى‌آمدى، عبدالواحد بن محمد. (1366)، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم‏، محقق مصطفی درایتى‏، قم: نشر دفتر تبلیغات‏.
12-جوادی آملی، عبدالله. (1388)، ادب فنای مقربان، محقق محمد صفائی، قم: نشر اسراء.
13-. جوادی آملی، عبدالله. (1383)، تفسیر تسنیم، قم: نشر اسراء.
14-جوهرى، اسماعیل بن حماد. (1407ق)، الصحاح فى لغة العرب، تحقیق احمدبن عبدالغفور عطار، چاپ چهارم، بیروت: دارالعلم.
15-حرعاملى، محمد بن حسن. (1409ق)‏، وسائل الشیعة، قم: نشر مؤسسة آل البیت (ع).
16-حقیقت‌منش، الهه؛ آقامحمدیان شعر‌باف، حمید‌رضا؛ قنبری هاشم‌آبادی، بهرام‌علی؛ مهرام، بهروز.(1389)، «روان‌بنه‌های ناسازگار اولیه و ابعاد روان‌بنه تجاوزگران جنسی»، مجله روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران، سال شانزدهم، شماره2، 145-153.
17-خان‌بیگی، حمزه. (1393)، بررسی و تحلیل سیره سیاسی پیامبر(ص) با تأکید بر رفتار با دشمنان، مجله حبل‌المتین، مقاله 6، دوره سوم، شماره 6، 78-99.
18-دائمی، فاطمه؛ جان‌بزرگی، مسعود. (1390)، تأثیر سبک والدینی و روان‌بنه‌های ناسازگار اولیه مادران بر حرمت خود کودکان، مجله علوم رفتاری، 5(2)، 165-172.
19-راغب اصفهانی، حسین‌بن‌محمد. (1412ق)، مفردات الفاظ القرآن،‏ بیروت: نشر دارالقلم‏.
20-ری‌شهری محمدی، محمد. (1386)، دوستی در قرآن و حدیث، چاپ سوم، قم: نشر دارالحدیث.
21-ری‌شهری محمدی، محمد. (1387)، تحکیم خانواده از نگاه قرآن و حدیث، ترجمه حمیدرضا شیخی، قم: نشر دارالحدیث.
22-زمانی، محمدحسن. (1385)، شرق‌شناسی و اسلام‌شناسی غربیان، قم: نشر بوستان کتاب.
23-سراقی، همایون؛ منیرپور، نادر؛ احمدی، محمدرضا؛ حسن‏آبادی، حمیدرضا. (1393)، مؤلفه‌های نقش مادر از نگاه اسلام و روان‏شناسی و ساخت پرسش‌نامه آن بر اساس متون اسلامی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، قم: موسسه امام‌خمینی (ره).
24-سیدرضى، محمدبن‌حسین. (1414ق)، ‏نهج‌البلاغه، مصحح فیض‏الإسلام‏، قم: نشر هجرت.
25-سیدموسوی، پریسا؛ مظاهری، محمدعلی؛ قنبری، سعید. (1390)، رابطه پذیرش، طرد و کنترل همسر با سازگاری روان‌شناختی: بررسی نقش تفاوت‌های جنسی، ش58، 147-162.
26-شفیع‌آبادی، عبدالله؛ ناصری، غلامرضا. (1365) ، نظریه‌های مشاوره و روان‌درمانی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
27-شولتز، دوان؛ شولتز، سیدنی. (1375)، تاریخ روان‏شناسی نوین، ترجمه پاشا شریفی حسن، علی‌اکبر سیف، تهران: نشر رشد.
28-شولتز، دوان؛ شولتز، سیدنی. (1392)، نظریه‌های شخصیت، ترجمه سید محمدی یحیی، تهران: نشر روانی.
29-صدوق، ابن‌بابویه، محمد بن على. (1413ق)، ‏من‌لایحضره الفقیه‏، تصحیح على‌اکبر غفاری، قم: نشر جامعه مدرسین.
30-صفورایی پاریزی، محمدمهدی. (1388)، اثربخشی رعایت آموزه‏های اخلاق اسلامی در کارآمدی خانواده، ش1، 91-118.
31-صلواتی، مژگان؛ یکه‌یزدان‌دوست، رخساره، کاویانی، حسین. (1389)، طرح‏واره درمانی (راهنمای ویژه متخصصان روان‏شناسی بالینی)، تهران: نشر دانژه.
32-طاهری خرم‌آبادی، سیدحسن. (بی‌تا)، صله الرحم و قطیعتها، قم: نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین.
33-طباطبائى، سید محمدحسین. (1417ق)، المیزان فى تفسیرالقرآن، چاپ پنجم، قم: جامعه مدرسین.
34-طباطبائى، سید محمدحسین. (1374)، ترجمه تفسیر المیزان‏، ترجمه محمد باقر موسوى، قم: نشر جامعه مدرسین.
35-طباطبایى، سید محمدکاظم. (1390)، منطق فهم حدیث، قم: نشر موسسه امام خمینی (ره).
36-طبرسى، فضل بن حسن. (1372)، ‏مجمع البیان فی تفسیر القرآن‏، مصحح فضل‏الله یزدى طباطبایى، تهران: نشر ناصرخسرو.
37-فری، مایکل. (1388)، شناخت درمان‏گری گروهی، ترجمه مسعود جان‌بزرگی، قم: نشر پژوهشگاه حوزه و دانشگاه‏‫.
38-فضل‌الله، محمدحسین. (1419ق)‏، من وحى القرآن‏، بیروت: نشر دارالملاک.
39-فیض‌کاشانى، محمدمحسن بن شاه‌مرتضى. (1406ق)، ‏الوافی‏، اصفهان: ‌نشر کتابخانه امام على(ع).
40-قرشى بنابى، على اکبر. (1412ق)، قاموس قرآن‏، تهران: نشر دارالکتب الاسلامیة.
41-کاپلان، پاول اس. (1386)، روان‏شناسی رشد، ترجمه مهرداد فیروزبخت، مهرداد، چاپ چهارم، تهران: رسا.
42-کاشانی، فیض. (بی‌‌تا)، محجه البیضاء فی تهذیب الاحیاء، چاپ دوم، قم: جامعه مدرسین.
43-کلیشادی، فاطمه؛ یزدخواستی، فریبا. (1395)، تأثیر ادراک طرد- پذیرش و کنترل والدین بر هوش اخلاقی و تحمل پریشانی، ش33، 155-170.
44-کاشفى، حسین‌بن‌على. (1379)، جواهر التفسیر، محقق جواد عباسى، تهران: نشر میراث مکتوب‏.
45-کلینى، محمدبن یعقوب. (1407ق)، الکافی، محقق علی اکبر غفارى و محمد آخوندى، چاپ چهارم، تهران: نشر دارالکتب الإسلامیة‏.
46-گلی‌زواره، غلامرضا. (1385)، رسول‌اعظم از دیدگاه اروپائیان و مستشرقین، دیدار آشنا، شماره 78 و 79.
47-محسنی، محمد آصف. (1386)، حدود الشریعه، المحرمات، قم: نشر بوستان کتاب.
48-مدرس‌غروی، مرتضی. (1390)، بررسی ارتباط سبک دل‏بستگی بالغین به والدین با تنش، اضطراب و افسردگی 13(50)، 194-202.
49-دانایی‌فرد، حسن؛ امامی، سیدمجتبی. (1386)، استراتژی‌های پژوهش کیفی: تأملی بر نظریه‌پردازی ‌داده‌بنیاد، مجله اندیشه‌ی مدیریت راهبردی، 1(2)، 69-97.
50-مصباح‌یزدی، محمدتقی. (1391)، اخلاق در قرآن، تحقیق از محمدحسین اسکندی، قم: نشر مؤسسه ‌امام خمینی(ره).
51-مصباح‌یزدی، محمدتقی. (1382)، کاوش‌ها و چالش‌ها، تحقیق از محمدمهدی نادری، قم: نشر مؤسسه‌ امام خمینی(ره).
52-مصطفوى، حسن. (1386)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، 14جلد، تهران: نشر فرهنگ و ارشاد.
53-مکارم‌شیرازى، ناصر. (1371)، تفسیر نمونه، تهران: نشر دارالکتب الإسلامیة.
54-میرشریفى، سیدعلى. (1385)،‏ پیام‌آوران رحمت‏، تهران: نشر سمت.
55-یانگ، جفری؛ کلوسکو، ژانت؛ ویشار، مارجوری. (1391)، طرح‏واره درمانی (راهنمای کاربردی برای متخصصین بالینی)، ترجمه حسن حمیدپور و زهرا اندوز، تهران: نشر ارجمند.
56-یانگ، جفری؛ کلوسکو، ژانت؛ ویشار، مارجوری.(1386)، طرح واره درمانی: راهنمای کاربردی برای متخصصین بالینی، ترجمه حسن حمیدپور، تهران: نشر ارجمند.
57-یوسفی، رحیم؛ عابدین، علیرضا؛ تیرگری، عبدالحکیم؛ فتح‌آبادی، جلیل. (1389)، «اثربخشی مداخله آموزشی مبتنی بر مدل طرح‏واره‌ها در ارتقا رضایت زناشویی»، روان شناسی بالینی، 2(7)، 25-37.
58-یانگ، جفری. (1383)، شناخت‌درمانی اختلالات شخصیت: رویکرد طرح‏واره‌محور، ترجمه‌ی علی صاحبی و حسن حمیدپور، تهران: نشر ارجمند.
59-یوسف‌نژاد شیروانی، مائده؛ پیوسته‌گر، مهرانگیز. (1390)، «رابطه رضایت از زندگی و طرح‏واره‌های ناسازگار اولیه در دانشجویان»، دانش و پژوهش در روان‏شناسی کاربردی، سال دوازدهم، شماره2، 55-65.
60-یوسفی، ناصر؛ اعتمادی، عذرا، احمدی، سیداحمد؛ فاتحی‏زاده، مریم السادات؛ بهرامی، فاطمه. (1389)، «مقایسه طرح واره های ناسازگار اولیه در همسران مطلقه و عادی به‌عنوان پیش‌بینی کننده طلاق»، مجله روانپزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران (اندیشه و رفتار)، سال شانزدهم، شماره60، 21-33.
 
61-Carver. S. C. and Scheir, M. F. Perspective on Personality. Allyn and Bacon, ۱۹۹۲.
Hayes, s. & pankey, j. Psychological acceptance. In o’donohue, j. e. fisher, & s. c. Hayes (eds.), cognitive behavior therapy: applying empirically supported techniques in your practice of. New York: Wiley, 2003.
62-Muris, P. Maladaptive schemas in non-clinical adolescents: Relations to perceived parental rearing behaviours, big personality factors and psychopathological symptoms. Clinical Psychology and Psychotherapy, Vol 13, 2006, pp405-413.
63-Ponce, A.N., Williams, M.K. and Allen, Experience of maltreatment as a child and acceptance of violence in adult intimate relationships: mediating effects of distortions in cognitive schemas. Journal of Violence and Victims, 19, 2004, pp97-108.
64-Rohner, R. P. Parental acceptance and rejection bibliography. Retrieved March 27, 2012 from www.csiar.uconn.edu. 2012.
65-Seligman, M.E.P., Schulman, P., and Tryon, A. Group prevention of depression and anxiety symptoms. Journal of Behavior Research and Therapy, 45(6), 2007, pp1111-1126.