بررسی و نقد کتاب ضمیر ناخودآگاه در قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌پژوه دکتری قرآن و روان‌شناسی موسسه آموزش عالی علوم انسانی المصطفی

2 پژوهشگاه حوزه و داشگاه

چکیده

هدف از این پژوهش بررسی انتقادی کتاب ضمیر ناخودآگاه اثر آیت الله علیرضا اعرافی است. نویسنده با روش استنطاقی به بررسی آیاتی از قرآن با هدف کشف نظریه قرآن درباره ضمیر ناخودآگاه، با تعریف فرویدی، می‌پردازد. این اثر با وجود نقطه‌های قوت روشی و محتوایی، در بعد مبنایی و روش‌شناختی قابل نقد است. پژوهش حاضر در دو بخش سامان یافته است. در بخش اول، مهمترین و مطالب کلیدی کتاب به صورت اجمالی مرور شده است و در بخش دوم نقاط قوت و ضعف اثر با روش تحلیلی بررسی شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد اولا نویسنده در تفسیر آیات همه احتمالات را مورد توجه قرار نداده است. ثانیا در تحلیل برخی از آیات سیاق سوره و آیات مورد توجه جدی قرار نگرفته و به همین سبب معنای روشنی برای آیات به دست نیامده است. ثالثا نقد نویسنده نسبت به ابعاد مختلف نظریه فروید، دارای اشکالات روشی، مبنایی و محتوایی است.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم
نهج البلاغه
1- اعرافی، علیرضا. (1392)، «ضمیر ناخودآگاه در قرآن»، قم: نشر مؤسسه اشراق و عرفان.
2- انیس، ابراهیم و دیگران. (1312ق)، «المعجم الوسیط»، قم: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
3- بابایی، علی اکبر.(1394)، «قواعد تفسیر قرآن»، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
4- بی‏ریا، ناصر و همکاران. (1382)، «رشد با نگرش به منابع اسلامی»، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
5- پاک‏نژاد، سیدرضا. (1376)، «ازدواج مکتب انسان‌سازی»، قم: انتشارات اخلاق.
6- جان بزرگی، مسعود. (1394)، «نظریه‌های بنیادین روان درمانگری و مشاوره»، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
7- حرعاملی، محمد بن الحسن. (1391ق) وسائل الشیعه، بیروت: دار احیا التراث.
8- حسین‏زاده، علی. (1393)، «همسران سازگار»، قم: انتشارات مؤسسه امام خمینی.
9- خداپناهی، محمدکریم. (1383)، «انگیزش و هیجان»، تهران: سمت.
10- خمینی، روح الله. (1371)، «شرح چهل حدیث»، بی‏جا، قم: انتشارات مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
11- دادستان، پریرخ. (1383)، «روان‌شناسی مرضی تحولی»، ج 1، تهران: سمت.
12- شاملی، عباسعلی. (1383)، « در جست و جوی کشفی نو از روش‏شناسی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی»، مجله معرفت، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
13- شولتز، دووان. (1383)، «نظریه‌های شخصیت»، ترجمه یوسف کرمی و همکاران، تهران: نشر ارسباران.
14- صانعی، صفدر. (1346)، «بهداشت ازدواج از نظر اسلام»، مشهد: ناشر کتابفروشی جعفری.
15- صدر، سید محمدباقر، (بی‏تا)، «المدرسه القرآنیه: التفسیر الموضوعی و التفسیر التجزیئی فی القرآن الکریم»، بیروت: دارالتعارف.
16- طیب حسینی، سید محمود. (1395)، «پیامبر اندیشناک خلافت»، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
17- قمی، شیخ عباس. (1378)، «مفاتیح الجنان»، قم: مؤسسه پاسدار اسلام.
18- کراجکى، محمد بن على. (1410ق)، «کنز الفوائد»، قم: بی‏جا.
19- مجلسى، محمدباقر بن محمدتقى. (1403ق)، «بحار الأنوار الجامعه لدرر الاخبار الائمه الاطهار»، بیروت: داراحیاء التراث.
20- محمدی ری شهری، محمد. (1377)، «میزان الحکمه»، ترجمه حمیدرضا شیخی، قم: انتشارات دارالحدیث.
21- مطهری، مرتضی. (1372)، «مقدمه‏ای بر جهان‏بینی اسلامی»، تهران: انتشارات صدرا.
22- مطهری، مرتضی. (1375)، «انسان کامل»، تهران: انتشارات صدرا.
23- مطهری، مرتضی. (1375)، «مقالات فلسفی»، تهران: انتشارات صدرا.
24- معرفت، محمد هادى. (1415ق)، «التمهید فی علوم القرآن»، 6 جلدی، قم: مؤسسة النشر الاسلامى.
25- هالجین، ریچاردپی؛ ویتبورن، سوزان. (1383)، «آسیب‌شناسی روانی»، ترجمه یحیی سیدمحمدی، تهران: نشر روان.