نقش تعدیل کننده هوش معنوی در رابطه بین حمایت اجتماعی و اضطراب مرگ در بیماران کرونایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته روانشناسی مثبت گرا دانشگاه قران و حدیث قم

2 دانش آموخته روانشناسی مثبت گرا دانشگاه قران و حدیث قم

3 دانشیار روان‌شناسی تربیتی، جامعه المصطفی العالمیه.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش تعدیل کننده هوش معنوی در رابطه بین حمایت اجتماعی و اضطراب مرگ در بیماران کرونایی انجام شد. روش پژوهش این تحقیق، توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آماری شامل همه مردان و زنانی ایرانی است که کرونا را تجربه کرده‌اند. از جامعه مذکور 134 نفر به روش نمونه‌گیری گلوله برفی انتخاب شد. برای گردآوری داده‌های پژوهش از پرسشنامه‌های هوش معنوی عبدالله زاده (1388)، حمایت اجتماعی واکس (1986) و اضطراب مرگ تمپلر (1970) استفاده شده است و نتایج با استفاده از روش‌های آماری ضریب همبستگی و رگرسیون سلسله مراتبی تحلیل شده است. یافته‌های پژوهش نشان داد: الف) بین حمایت اجتماعی با اضطراب مرگ رابطه منفی معنی‌دار وجود دارد. ب) بین هوش معنوی با اضطراب مرگ رابطه منفی معنی‌دار وجود دارد. ج) هوش معنوی در رابطه بین دو متغیر حمایت اجتماعی و اضطراب مرگ نقش تعدیل‌کننده دارد.
واژه‌های کلیدی: هوش معنوی، حمایت اجتماعی، اضطراب مرگ، کرونا

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم، ترجمة ناصر مکارم شیرازی (1378). تهران و قم: انتشارات دارالقرآن الکریم.
1-امام‌قلیان، فاطمه؛ صطفایی، محمدرضا؛ حسین‏آبادی فراهانی، محمد جواد؛ کشاورز، مینا. (1394)، هوش معنوی و عوامل موثر بر آن در دانشجویان پرستاری. اسلام و سلامت، 2(2)، 16-22.
2-بیرامی، منصور؛ محمدپناه اردکان، عذرا؛ فاروقی، پریا؛ قانعی، مهدی. (1394)، پیشبینی اضطراب مرگ بر اساس هوش معنوی در تعدادی از دانشجویان و طلبه های حوزۀ علمیۀ اردکان و میبد، فرهنگ در دانشگاه اسلامی، شماره 14، 22-38.
3-پورداد، سبا؛ مؤمنی، خدامراد؛ کرمی، جهانگیر. (1398، الف)، رابطه شکرگزاری و حمایت اجتماعی با اضطراب مرگ در سالمندان، سالمند، 14(1)، 26 - 39.
4-پورداد، سبا؛ مؤمنی، خدامراد؛ کرمی، جهانگیر. (1398، ب)، نقش واسطه‏ای حمایت اجتماعی و شادکامی در رابطه قدردانی و اضطراب مرگ در سالمندان، مطالعات روان شناختی، 15(1)، 57-80.
5-حامیان، زهره؛ طاعتی غفور، مجید؛ کاظمیان، مجید. (1397)، بررسی اثر توان‏بخشی روانی مبتنی بر معنا درمانی بر کاهش اضطراب مرگ و افسردگی سالمندان، دومین کنفرانس علمی پژوهشی رهیافت های نوین در علوم انسانی ایران، موسسه پژوهشی آسو سیستم آرمون، ایلام، مرداد 1397.
6-حق‌شناس، مرتضی؛ نوربالا، احمدعلی؛ اکابری، سید آرش؛ نجاتی لائین، وحید، صالحی، منصوره و طیبی، زهرا. (1389)، بررسی رابطه هوش معنوی و سبک‌های دلبستگی دانشجویان، اخلاق پزشکی، 4(14)، 167-181.
7-خباز، محمود؛ بهجتی، زهرا و ناصری، محمد. (1390)، رابطه حمایت اجتماعی و سبک‏های مقابله، با تاب آوری در پسران نوجوان، روانشناسی کاربردی. 5(4)، 108-123.
8-سالاری‏پور، مولود؛ مکتبی، غلامحسین، عالی‏پور، سیروس. (1396)، نقش هوش معنوی، هوش هیجانی و جهت‌گیری مذهبی به عنوان پیش‏بین‌های اضطراب مرگ مردان بازنشسته صنایع فولاد اهواز، دومین کنگره بین المللی علوم انسانی، مطالعات فرهنگی، تهران.
9-سهرابی، فرامرز؛ ناصری، اسماعیل. (1391)، هوش معنوی و مقیاس‏های سنجش آن، تهران: انتشارات آوای نور.
10-صالحی، خدیجه؛ حجتی،‌ محبوبه؛ عابدینی،‌ زهره. (1396)، پیش‌بینی میزان اضطراب مرگ براساس، کنترل درونی و بیرونی، هوش معنوی و اضطراب وجودی در افراد سالمند، اولین همایش ملی دستاوردهای علوم ورزشی و سلامت، دانشگاه علوم پزشکی آبادان،‌ اهواز، شهریور 1396.
11-صدری دمیرچی، اسماعیل؛ صمدی‏فرد، حمیدرضا. (1397)، نقش پایبندی‏های دینی، حمایت اجتماعی ادراک شده و بهزیستی معنوی در پیش‏بینی هراس و اضطراب مرگ سالمندان، رویش روان‏شناسی، شماره 32، 231-246.
12-صدری دمیرچی، اسماعیل؛ هنرمند قوجه بگلو، پژمان؛ خاکدال قوجه بگلو، سعید؛ بصیر امیر، سیدمحمد. (1398)، نقش انعطاف‏پذیری شناختی و حمایت اجتماعی ادارک شده در پیش‏‏بینی گرایش به خودکشی در دانشجویان، رویش روان‏شناسی، شماره 38، 61-66.
13-صفورایی پاریزی، محمد مهدی. (1399)، سلامت اجتماعی در پرتو عمل به آموزه قرآنی صله رحم، مجموعه مقالات نخستین همایش بین‌المللی قرآن و سلامت اجتماعی، اصفهان، آبان 1399.
14-عرفان نسب، ثریا. (1397)، بررسی رابطه بین هوش معنوی و کمال گرایی با اضطراب مرگ در بین سالمندان کانون بازنشستگان دانشگاه علوم پزشکی شیراز، پنجمین کنفرانس بین‏المللی روانشناسی، ‌علوم تربیتی و سبک زندگی، قزوین، تیر 1397.
15-قربانعلی‌پور، مسعود؛ اسماعیلی، علی. (1391)، تعیین اثربخشی معنادرمانی بر اضطراب مرگ در سالمندان، فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان درمانی، 3(9)، 53-68.
16-گنجه، ‌زینب. (1394)، نقش هوش معنوی، حمایت اجتماعی ادراک شده،‌ احساس تنهایی در افسردگی،‌ استرس و اضطراب مرگ سالمندان، پایان‏نامه کارشناسی ارشد روان‌شناسی. دانشگاه محقق اردبیلی.
17-محمدپور، فهیمه. (1391)، بررسی رابطۀ بین هوش معنوی و اضطراب مرگ در دانشجویان، کنگره بین المللی فرهنگ و اندیشه دینی، قم.
18-مرعشی، سید علی؛ نعامی، عبدالزهرا؛ بشلید، کیومرث؛ زرگر، یداله؛ غباری بناب، باقر. (1391)، تاثیر آموزش هوش معنوی بر بهزیستی روان‏شناختی، اضطراب وجودی و هوش معنوی در دانشجویان دانشکده نفت الزهرا، دستاوردهای روان شناختی، 19(1)، 63-80.
19-مشاک، رویا؛ صفر زاده، سحر. (1393)، نقش سازگاری معنوی و مذهب در تبیین اضطراب مرگ و احساس بهزیستی روان‏شناختی، کنگره بین‌المللی فرهنگ و اندیشه دینی، مرکز راهبردی مهندسی فرهنگی شورای فرهنگ عمومی استان بوشهر.
20-مصلحی، جواد. (1398)، سلامت معنوی، رویکردی مبتنی ‌بر آموزه‌های اسلامی، تحقیقات بنیادین علوم انسانی، شماره 17، 65-92.
21-معتمدی، عبدالله؛ پژوهی نیا، شیما؛ حسن فاطمی اردستانی، سید محمد. (1394)، تاثیر بهزیستی معنوی و تاب‌آوری در پیش‌بینی اضطراب مرگ در میان سالمندان در شهر تهران، اعصاب و روان شفای خاتم، 3(2)، 19-26.
22-نادری، فرح؛ روشنی، خدیجه. ( 1389)، رابطۀ هوش معنوی و هوش اجتماعی با اضطراب مرگ زنان سالمند، زن و فرهنگ، 2(6)، 55-67.
23- Adeeb, M; Saleem, M; Kynat, Z; Tufail, M. W. and Zaffar, M (2017). Quality of life, perceived social support and death anxiety among cardiovascular. Pakistan Heart Journal, 50(2): 84-88.
24- Adler Constantinescu, C; Beu, E-C & Negovan, V (2013). Perceived social support and perceived self-efficacy during adolescence. Social and Behavioral Sciences, 78, 275 – 279.
25- Aghajani, M; Valiee, S; Toli, A. (2010). Death anxiety amongst nurses in critical care and general wards. AJN, (67) 23: 59-68.
26- Althaus, B; Borasio, G. D & Bernard, M. (2018). Gratitude at the end of life: a promising lead for palliative care. Journal of Palliative Medicine, 21(11): 1566-1572.
27- Awopetu, RG; Omadu, AP; Abikoye, GE. (2017). Examining the relationship between personality, perceived social support and death anxiety among chronically ill patients in Federal Medical Centre, Makurdi, Nigeria. Journal of Psychology and Sociological Studies.; 1(1):150-164.
28- Dadfar, M; Lester D. (2017). Religiously, Spirituality and Death Anxiety. Psychiatry and Behavioral Sciences; 4(1).
29- Hoelterhoff, M (2010). Resilience against death anxiety in relationship to post-traumatic stress disorder and psychiatric co-morbidity. (PhD Dissertation). Plymouth: University of Plymouth.
30- Huerta, A; Yip, M. (2006). A study of religious certainty and death anxiety, project proposal, WCP.
31- Jesse, DE; Kim, H & Herndon, C (2014). Social support and selfesteem as mediators between stress and antepartum depressive symptoms in rural pregnant women. Research in nursing & health. 37(3):241-252.
32- Khawar M, Aslam N, Aamir S. Perceived social support and death anxiety among patients with chronic diseases. (2013). Pakistan Journal of Medical Research; 52(3):75-9.
33- Menzies, R. E; Zuccala, M; Sharpe, L. & Dar-Nimrod, I. (2018). The effects of psychosocial interventions on death anxiety: A meta-analysis and systematic review of randomised controlled trials. Journal of Anxiety Disorders. 59:64-73.
34- Moemeni, K.h; Karami, S; Majzoobi, M. (2013). Comparision life style, self steem and mental health of alone, not alone and resident of nursing home. Journal of Developmental Psychology. 10 (38):139-48.
35- Nasel, D.D (2004). spiritual orintationin Relation to spiritual Intelligence:A consideration of traditional christianity and new Age/individualistic spirituality. The university of south Australia. Unpublished.
36- Panayiotou, G; Karekla M (2013). Perceived social support helps, but does not buffer the negative impact of anxiety disorders on quality of life and perceived stress. Social psychiatry and psychiatric epidemiology; 48(2):283-294.
37- Peters, L; Cant, R; Payne, S; O’Connor, M; McDermott, F; Hood, K; et al (2013). How death anxiety impacts nurses’ caring for patients at the end of life: A review of literature. The Open Nursing Journal. 7 : 14-21.
38- Taghipour, B; Mehravar, F; Sharif Nia, H & Shahidifar, s. (2017). Association between death anxiety and spiritual intelligence with the spiritual health and quality of life in hemodialysis patients. journal of Nursing and Midwifery Sciences; 4(22).
39- Razavi, V. (2015). Relationship between social support and hope and death anxiety among the old people of Tehran Omid Cultural Center. International Journal of Life Sciences, 9(2): 65-70.